آنچه در موسیقی طرب نامه شهر خیال می شنویم

طربنامه شهر خیال، نمایشی با مضمون اجتماعی، و با بهره گیری  از فرم های نمایشی آیینی سنتی در سالن ارغنون در حال اجراست.

طربنامه شهر خیال به نویسندگی و کارگردانی کیوان نخعی، در اجرای سالن سایه تاترشهر، در جشنواره شهریورماه 96 نمایش های آیینی و سنتی، عنوان نخست نویسندگی و کارگردانی را دریافت کرده است.

صحبت راجع به موسیقی این نمایش به آهنگسازی و انتخاب موسیقی رضا کلانتری است.

موسیقی این نمایش، موسیقی ای از جنس موسیقی و شعر قدیم و همینطور به روز است.

بافت موسیقایی طربنامه شهر خیال، از ضربی خوانی های مستمر، بحر طویل خوانی، ملودی های تصنیف خوانی، ملودی های دستگاهی تعزیه، رنگ ها و ضربی تشکیل شده است.

قبل از ورود تماشاگران به سالن، گروه موسیقی شروع به اجرای رنگ شهرآشوب می کند تا فضا را برای اجرای نمایشی ایرانی و سنتی و آیینی، هم برای بازیگران و هم برای بینندگان آماده کند.

این فضاسازی به انتقال حس و قراردادن تماشاگر در موقعیت کمک می کند.

نمایش با رنگ  مات" آغاز می شود که در گذشته برای رقص و به نوعی بازی استفاده می شد.

معرفی نقش ها با ضربی خوانی همراه است، که از فرم های بسیار معمول موسیقی قدیم بود و در بسیاری از نمایش ها مورد استفاده قرار می گرفت.

فضاسازی معرفی شخصیت ها که توسط راوی صورت می گیرد، همراه با موسیقی در دستگاه ماهور است که برای نشان دادن فضای شاد و زندگی روزمره استفاده شده است.

معرفی بیشتر هر کدام از شخصیت ها نیز با ضربی خوانی همراه شده است.

صداگیری از سازهای تار، کمانچه، تمبک، دف و دایره زنگی، برای هر کدام از فرم ها و حالات به شکلی که از فضای ایرانی خارج نشود رعایت شده است.

صحنه های ترس، وهم و خیال و سایر حالات غیر معمول، با استفاده از امکانات صوتی سازها، و با به کارگیری فواصل مشخص و چندصدایی معمول موسیقی و در چند مورد از فواصل دیسونانس بهره گیری شده است.

در بخش های شاد مانند خواستگاری، از تصنیف های قدیمی و خاطره انگیز موسیقی ایران، و ضربی خوانی، و همینطور از فرم های موسیقی سیاه بازی و با به کار گیری دستگاه ها و آوازهای ماهور، همایون، افشاری استفاده شده است.

در صحنه نبرد دو شخصیت، از فرم تعزیه با اشعار و ملودی های خاص فرم تعزیه، برای صحنه های عشقی و مونولوگ ها، از آواز بیات اصفهان و ملودی های خاطره انگیز قدیم بهره برده شده و همینطور در بخش های اندوهناک از ملودی های مناسب دستگاهی با فاصله گذاری های لازم، استفاده شده است.

آنچه از موسیقی نمایش طربنامه شهر خیال، شنیده می شود، تلفیقی از تمامی فرم های مورد استفاده موسیقی ایرانی، موسیقی نمایش های سنتی، موسیقی تعزیه و... است.

با توجه به محدودیت های مشخصی که برای موسیقی و اشعار وجود دارد، سعی شده است تا بیشترین هماهنگی و همخوانی با متن هر صحنه را داشته باشد.

طربنامه شهر خیال در سالن ارغنون واقع در خیابان نوفل لوشاتو، بعد از چهار راه رازی، کوچه زیبا، عمارت ارغنون اجرا می شود.

ساعت نمایش 19 و زمان کلی نمایش یک ساعت است.

نویسنده: رضا کلانتری